Podejmując nową inwestycję, konieczne jest zwrócenie uwagi na mnóstwo elementów – od aspektów prawnych, poprzez analizę rynku, do kwestii finansowych. A to nadal nie wszystko! Wielu powiedziałoby, że jeśli kasa się zgadza, to wszystko się zgadza i jest w tym element prawdy. Wiemy, jak powinno być, jednak jak to osiągnąć? Absolutną podstawą sukcesu jest stworzenie dopracowanego biznesplanu. Pomoże on zweryfikować, czy nasza koncepcja nie zawiera luk i niedociągnięć. Spójność to słowo klucz. Biznesplan oddaje przyszłe działanie projektu, pomaga podjąć decyzję o inwestycji. Przy rozważaniu kwestii finansowych niesłychanie pomocne okazują się wskaźniki NPV oraz IRR.
Enpefał? Ierer? Co to w ogóle jest? Do czego służy? Jak działa? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w artykule.
1. CZYM SĄ WSKAŹNIKI NPV I IRR?
NPV (ang: net present value) to inaczej wartość obecna netto, czyli wartość bieżąca przyszłych przepływów pieniężnych. NPV określa wartość przyszłych wpływów z naszej inwestycji, przy odjęciu teraźniejszych nakładów. Najprościej mówiąc, wskaźnik ten zapowiada, jakich przychodów można się spodziewać z danej inwestycji w przeliczeniu na aktualną wartość pieniądza. Oczekiwane (przyszłe) przepływy pieniężne z danego okresu dzieli się przez odpowiednio spotęgowaną stopę dyskonta. Wartość stopy dyskonta zazwyczaj odzwierciedla koszt zadłużania się (odsetki od długu). Czym jest stopa dyskonta? To stopa procentowa, która określa jakich przyszłych przepływów pieniężnych należy się zrzec, aby już dziś dysponować środkami.
Im wyższa wartość NPV – tym lepiej. Aby inwestycja była opłacalna, NPV musi być powyżej zera. W odwrotnym przypadku świadczyłoby to o tym, że nakłady włożone w przedsięwzięcie nie zwrócą się inwestorowi w wartościach realnych – czyli wartościach uwzględniających wskaźnik inflacji (wzrost ogólny poziomu cen towarów i usług w gospodarce). Wychodząc z założenia, że każdy przedsiębiorca planuje zyskać, a nie tracić – jest to bardzo niepożądany skutek.
Innym wskaźnikiem obrazującym rentowność inwestycji jest IRR (ang: Internal Rate of Return), inaczej wewnętrzna stopa zwrotu. Wskaźnik ten może być również nazywany miarą ryzyka projektu inwestycyjnego. Z definicji, wewnętrzna stopa zwrotu to stopa dyskonta, przy której NPV wynosi zero. IRR również oblicza się w oparciu o wartość bieżących nakładów i przyszłych wpływów. Wartość tego wskaźnika to tzw. zyskowność inwestycji. W tym przypadku, tak samo jak z NPV, przedsięwzięcie jest opłacalne, gdy IRR>0. Wewnętrzna stopa zwrotu powinna jednak pokryć też premię za ryzyko podjęcia inwestycji.
2. JAKA JEST RÓŻNICA MIĘDZY NPV A IRR?
NPV
Przedstawia przewidywaną, realną wartość inwestycji
Samo w sobie nie dostarcza nam znaczących informacji
IRR
Przedstawia przewidywany roczny wzrost zainwestowanego kapitału
Od razu informuje nas o rentowności inwestycji
3. OBLICZANIE
Wzory, według których oblicza się wartość wskaźników NPV oraz IRR są dosyć skomplikowane. Całe szczęście arkusz kalkulacyjny Excel oferuje gotowe formuły służące do ich obliczania. W przedsiębiorstwach zadanie to powierza się specjalistom, ale przy odrobinie wysiłku każdy powinien być w stanie opanować tę umiejętność.
4. DLACZEGO NPV I IRR SIĘ PRZYDAJĄ?
Wskaźniki NPV i IRR są niezwykle przydatne przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnej – są też istotnym elementem biznesplanu. Dobrze określone NPV i IRR pozwalają przewidzieć zyski, jakich możemy się spodziewać w przyszłości, dobrze zaplanować nadchodzące wydatki oraz uniknąć popadnięcia w długi. Statystycznie około 37% polskich przedsiębiorstw stosuje NPV jako metodę oceny efektywności inwestycji zagranicznych. Bardzo powszechnie używa się tego wskaźnika w budżetowaniu kapitałowym. Wskaźniki IRR i NPV są stosunkowo proste w interpretacji. Ich zastosowanie często prowadzi do podejmowania dobrych decyzji, ponieważ realnie oddają wartość rozważanego projektu i umożliwia jednoznaczną ocenę projektu.
5. CZY NPV I IRR TO WSKAŹNIKI IDEALNE?
Niestety, wskaźniki NPV oraz IRR mają swoje wady. Metoda NPV dyskontuje, porównuje wszystkie wartości pieniężne w różnych okresach, które zdecydujemy się uwzględnić. Jednak w procesie obliczeń pojawiają się trudności przy prawidłowym oszacowaniu przepływów pieniężnych. W skrócie – NPV nie uwzględnia tego, czego nie jesteśmy w stanie przewidzieć. Problematyczny jest również wybór właściwej stopy dyskonta – 3%, 5%, 15%?. Stopa dyskonta powinna być swego rodzaju inwestycją alternatywną – wartością stopy zwrotu, którą możemy uzyskać, lokując kapitał w inny sposób. Dla przedsiębiorcy, który inwestuje tylko w obligacje rządowe może to być 2%. Natomiast dla inwestora podejmującego się bardzo rentownych, opłacalnych projektów o wysokim poziomie ryzyka, odpowiednia może być stopa dyskonta o wartości 20%. Opłacalność inwestycji można ocenić dopiero po sprawdzeniu, ile przyszłe przychody są warte w danym momencie. NPV zestawia wartości nominalne z oczekiwaną roczną stopą zwrotu i pokazuje nominalną(czyli taką, która nie uwzględnia żadnych czynników wewnętrznych) wartość dodaną względem podanych założeń. Kłopotów przysparza również uwzględnienie inflacji, której wartości są ciężkie do przewidzenia. Określenie bieżącej wartości realnej (skorygowanej o inflację) może być zatem trudne, co zmniejsza wiarygodność NPV. Metoda IRR nie sprawdza się w niektórych inwestycjach. Przy projektach o nietypowych strumieniach pieniężnych można otrzymać kilka wartości IRR, co uniemożliwia ich ekonomiczną interpretację. Mimo wszystko, NPV oraz IRR to najpowszechniej stosowane przy określaniu rentowności inwestycji wskaźniki i faktycznie, w dużej mierze spełniają one swoją rolę. Skorzystanie z tych dwóch metod zazwyczaj okazuje się wartościowe, należy jednak pamiętać – liczby nie są jedynymi wskaźnikami i nie dadzą nam pełnej odpowiedzi, którą możemy się sugerować podejmując decyzje zarządcze w projekcie, czy przedsiębiorstwie.